FODMAP Diyeti Nedir? Hangi Gıdalar Yasak, Hangileri Serbest?

FODMAP Diyeti Nedir?

FODMAP diyeti, özellikle hassas bağırsak sendromu (IBS) yaşayan kişilerin mide-bağırsak semptomlarını hafifletmek amacıyla geliştirilmiş, bilimsel temelli bir eliminasyon diyetidir. FODMAP kelimesi, sindirimi zor olan belirli karbonhidrat türlerinin İngilizce baş harflerinden oluşur:

FODMAP Açılımı:

Fermentable → Fermente olabilen

Oligosaccharides → Oligosakkaritler (fruktanlar, galaktanlar)

Disaccharides → Disakkaritler (özellikle laktoz)

Monosaccharides → Monosakkaritler (özellikle fazla fruktoz)

And

Polyols → Polioller (sorbitol, mannitol gibi şeker alkolleri)

Bu karbonhidratlar, bağırsaklarda emilemez, fermente edilir ve gaz, şişkinlik, kramp, ishal ya da kabızlık gibi rahatsızlıklara neden olabilir.

FODMAP Diyeti Neden Uygulanır?

IBS (İrritabl Bağırsak Sendromu)

Fonksiyonel mide/bağırsak sorunları

Gaz, şişkinlik, karında gerginlik, ishal/kabızlık gibi semptomlar

Bazı durumlarda SIBO (ince bağırsakta aşırı bakteri üremesi) tedavisinde destekleyici olarak

FODMAP Diyetinin 3 Aşaması

Eliminasyon: Yüksek FODMAP içeren tüm gıdalar 2–6 hafta boyunca tamamen çıkarılır.

Yeniden Tanıtım: FODMAP grupları (fruktan, laktoz, sorbitol vb.) teker teker denenerek hangi grup hangi semptomu tetikliyor saptanır.

Kişiselleştirilmiş Diyet: Tolerans düzeyine göre diyete uygun gıdalar geri eklenir. Amaç, minimum kısıtlama ile maksimum konfor sağlamaktır.

Yüksek FODMAP (Eliminasyon Döneminde Yasak Olan Gıdalar)

Meyveler: Elma, armut, karpuz, mango, kiraz, erik, incir

Sebzeler: Soğan, sarımsak, pırasa, brokoli sapı, karnabahar, kuşkonmaz

Baklagiller: Nohut, mercimek, fasulye

Süt Ürünleri: Süt, yoğurt, krema (laktoz içerdiği için)

Tahıllar: Buğday, arpa, çavdar (özellikle işlenmiş ürünlerde)

Tatlandırıcılar: Sorbitol, mannitol, ksilitol, maltitol (şeker alkolleri)

Düşük FODMAP (Serbest Olan Gıdalar)

Meyveler: Muz (olgun olmayan), portakal, çilek, kivi, ananas

Sebzeler: Havuç, kabak, salatalık, patlıcan, ıspanak, marul

Protein kaynakları: Et, tavuk, balık, yumurta (sade ve katkısız)

Süt alternatifi: Laktozsuz süt, badem sütü, pirinç sütü

Tahıllar: Yulaf ezmesi (ölçülü), kinoa, pirinç, mısır

Yağlar: Zeytinyağı, hindistancevizi yağı, tereyağı

Kuruyemişler: Ceviz, badem (az miktarda), fındık

DİKKAT: FODMAP diyeti bir “beslenme şekli” değil, tedavi edici bir süreçtir. Kalıcı değildir. Yanlış uygulanırsa besin çeşitliliği azalır, bağırsak mikrobiyotası zarar görebilir. Bu yüzden beslenme uzmanı veya gastroenterolog eşliğinde uygulanması önerilir.